Bankiers bekennen schuld

Bankiers (en anderen in de financiële wereld) verkondigen graag hun dogma dat geld alleen als schuld kan bestaan. Dit bankiers-dogma is goed te verklaren. Het is de legitimering van geldcreatie door banken.

Uitgezonderd circulatiebanken, is aan banken nimmer het recht gegeven om zelfstandig geld te creëren. Dit privilege hebben ze zichzelf aangemeten. Dit op basis van ‘geld als schuld’. Door banken gemaakt geld was inwisselbaar voor ‘echt geld’. Het was een schuld van de bank, aan de houder van het bankgeld, om desgevraagd ‘echt geld’ in ruil te geven. Lange tijd werd onder dat echte geld munten en muntmetaal verstaan.

Het geld-als-schuld dogma vormt de basis van het geldscheppend vermogen van banken. Vandaar dat het voor bankiers niet makkelijk is dat dogma los te laten. We zien dit onder andere bij de Bank of England. Vorig jaar (2014 1e kwartaal bulletin) schreef zij geschiedenis door de geldschepping door banken eindelijk eens voor het grotere publiek toe te lichten. Daarbij zet ze geld neer als een ‘type of IOU’, een soort schuldbekentenis. In de voorstelling van BoE ontstaat geld in een web van onbetaalde transacties. In plaats van te betalen bekend men schuld. En die schuldbekentenis gaat werken als geld.

Tekenend is dat BoE zijn kwartaal-bulletin siert met de tekst ‘I promise to pay’. Dat is wat de bank onder geld verstaat: een belofte van geld. Bankgeld is een derivaat van echt geld. Echt geld is geen schuld. Het is betaalmiddel; een middel waardoor schuld teniet gaat. Echt geld levert het tegenovergestelde van schuld; de bevrijding ervan.

Robin Fransman heeft naam gemaakt in de financiële wereld. Ook hij omarmt het geld-als-schuld dogma. Maar kennelijk zonder te weten waarom en op welke grond. In zijn voorstelling is geld noodzakelijk een schuld, omdat het een claim legt op ’s anders productie of productiemiddel.

Dat is inderdaad hoe banken lijken te denken. Zij maken geld uit niets en regelen het zo dat ze daarmee een claim (bijvoorbeeld hypotheek) krijgen op ’s anders goederen. Geld op zich is echter geen claim. Een claim zou veronderstellen dat een ander verplicht is zijn productie of productiemiddel af te staan aan degene die geld biedt. Maar zo is het niet. Zelfs niet voor wettig betaalmiddel. Geld geeft het recht om een schuld te betalen. Dus als er over een koop overeenstemming bestaat, dan kan geld zorgen dat de koper na betaling geen schuld meer heeft.

Robin Fransman lijkt in zijn redenering een verklaring te zoeken voor zijn geld-is-schuld dogma. Maar hij strandt in een foutieve redenering. Dan had hij beter de lijn van BoE kunnen volgen. Die raakt dichter aan de aard van geld. Wat wil zeggen, van bankgeld. Dat is een derivaat van echt geld. Willen we de ‘te hoge schulden waarmee we nu kampen’ (bron: Robin Fransman) oplossen, dan zullen we meer van dat echte geld in omloop moeten hebben. En dat is wat monetaire hervorming – en het burgerinitiatief OnsGeld – onder andere beoogt.

© 2015 Edgar Wortmann, voor Stichting OnsGeld