Over Hitler en de hyperinflatie in Duitsland

“Geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars”, zei de beroemde Engelse staatsman Winston Churchill ooit. Hij doelde hiermee op het feit dat de machthebbers bepalen welk verhaal er over de geschiedenis wordt verteld. Andere, daarvan afwijkende verhalen worden vaak gecensureerd. Tot op de dag van vandaag vormt onze monetaire geschiedenis daar helaas geen uitzondering op. In dit artikel leggen we uit dat de primaire oorzaak van de Duitse hyperinflatie niet een overheid was die de geldpers aanzette, én waarom veel ‘onderzoekers’ ten onrechte denken dat Hitler een geldhervormer was.

De opkomst van nieuwe communicatiemiddelen heeft er voor gezorgd dat de informatievoorziening niet enkel meer uitsluitend top-down wordt verspreid. De wildgroei aan alternatieve mediasites op het internet is hier een mooi voorbeeld van. Die informatievoorziening kampt echter weer met haar eigen problemen. Zo is er bij veel alternatieve mediasites (lang niet bij allen!) nogal een gebrek aan fact checking. Zo gebruiken bepaalde sites weer andere sites als bronvermelding en diezelfde sites verwijzen weer terug naar de oorspronkelijke sites. Dat lijkt meer op hersenloze papegaaien die elkaar napraten!

Een mooi voorbeeld hiervan is een complottheorie rondom de moord op John F. Kennedy. Vlak voor zijn dood tekende hij het wetsvoorstel genaamd Executive Order 11110. Volgens de theorie zou Kennedy hiermee de opdracht hebben gegeven om de US Treasury de bevoegdheid te geven om 4 miljard aan schuldvrij geld in omloop te brengen in de vorm van silver certificates om hiermee de macht van de FED in te perken. Veel mensen denken dat hij daarom vermoord is door de bankierselite. Toen het wetsvoorstel door onderzoekers erbij werd gezocht bleek dit er helemaal niet in te staan. (1)

Is Hitler een monetaire held?

Een soortgelijk wijdverspreid verhaal op het internet is dat van ‘Hitler als monetaire held’. Volgens de theorie zou hij het geldsysteem hebben hervormd met als gevolg dat de Duitse economie floreerde. Het trieste hiervan is, dat Hitler inderdaad campagne voerde om het geldsysteem te hervormen voordat hij daadwerkelijk aan de macht kwam. Sterker nog, dit was één van de speerpunten van het partijprogramma van de NSDAP. Toen hij aan de macht kwam koos hij er echter niet voor om het geldsysteem te hervormen, maar om een boekhoudkundige truc te gebruiken zodat hij onopgemerkt zijn oorlogsmachine kon financieren. Daarover later meer.

De Eerste Wereldoorlog

Om de beweegredenen van Hitler te begrijpen kijken we eerst even terug naar de Eerste Wereldoorlog. Er liggen meerdere redenen ten grondslag aan het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, maar één van de hoofdredenen was simpelweg het feit dat Duitsland een economische supermacht begon te worden. Een gedetailleerde analyse hierover valt buiten de scope van dit artikel. De onderstaande (middelbare school)video vat een aantal van deze redenen vluchtig samen:

Verdrag van Versailles (1919)

Na de oorlog werd in 1919 het Verdrag van Versailles getekend. Duitsland werd schuldig verklaard aan het uitbreken van de oorlog en kreeg daarom een enorm pakket aan sancties opgelegd. Eén van de sancties was het betalen van torenhoge herstelbetalingen aan andere landen. Hier kwam destijds veel kritiek op. Niet alleen omdat Duitsland het verdrag in feite door hun strot geduwd kreeg, maar ook omdat het Duitsland onmogelijk was de opgelegde herstelbetalingen te doen. Sommige critici claimen zelfs dat dit bewust is gedaan in de hoop dat Duitsland zou moeten gaan lenen bij andere landen en dus onder buitenlandse controle kwam te staan. (2)

Inflatie

Naast de torenhoge herstelbetalingen bleef Duitsland na de oorlog ook nog eens achter met een enorme staatsschuld (een oorlog kost nu eenmaal geld). Om het land draaiende te houden was de overheid genoodzaakt de geldpers aan te zetten, met inflatie als gevolg. (3)

Hyperinflatie

Tot en met 1922 had Duitsland een private centrale bank die onder publieke controle stond en een Reichsbank onder staatscontrole. In mei 1922 drongen de Geallieerden erop aan dat de _Reichsbank_ook onder private controle kwam te staan. De Reichsbank stond vanaf dat moment private banken toe om enorme hoeveelheden geld uit te geven waardoor binnen no time de helft van de geldhoeveelheid bestond uit privaat uitgegeven geld. Dit private geld kon bij de Reichsbank worden ingewisseld voor Papiermarken, het enige wettige betaalmiddel. Bovendien verleende de Reichsbank aan speculanten grote leningen die werden gebruikt om te speculeren tegen de papiermark die door de enorme herstelbetalingen toch al onder druk stond. (4) Dit word (naked) short selling genoemd. Klik hier voor een eenvoudige uitleg.

In 1923 besloot Duitsland dan ook de herstelbetalingen stop te zetten omdat het een te grote belasting was voor de nationale economie. Als reactie hier op bezetten Franse en Belgische troepen het industriële Ruhrgebied binnen de landsgrenzen van Duitsland. Deze bezetting van het centrum van de Duitse steenkolen- en staalindustrie dreef de Duitsers tot grote woede. Als ‘passieve tegenaanval’ beloofde de Duitse regering stakers uit te betalen. (5) Uiteindelijk leidde dit alles tot hyperinflatie. (3)

Geldhervorming door de overheid

Eind november 1923 werd een geldhervorming doorgevoerd waarbij een nieuwe bank, de ‘Rentenbank’ werd opgericht en een nieuwe geldeenheid, de ‘Rentenmark’ werd geïntroduceerd. Er werd een totaal van 2.4 miljard Rentenmark in omloop gebracht, waarbij elke Rentenmark de waarde had van 1 biljoen Papiermarken. Vanaf dat moment stopte de geldontwaarding, de Rentenmark behield z’n waarde en zelfs de oude Marken bleven vanaf dat moment stabiel. De inflatie was gestopt. In 1924 werd de Rentenmark vervangen door de Reichsmark. (3)

Ook werd het Dawes plan ingevoerd. Een plan dat Duitsland moest gaan helpen met het uitvoeren van de herstelbetalingen. (5) Ze bleven echter voor problemen zorgen voor, waardoor uiteindelijk het Young-Dawespact werd ingevoerd. Dit pact hield in dat de Verenigde Staten leningen verstrekte aan Duitsland, die dit geld o.a. weer kon gebruiken om hun schulden aan Engeland en Frankrijk af te betalen. Op deze manier konden deze twee landen op hun beurt weer hun schulden aan de Verenigde Staten afbetalen. Nadat dit pact in werking was getreden, brak er een periode van economische welvaart aan in Duitsland. Deze periode was echter snel over na de Beurscrash van 1929. Na deze crash trok de VS de leningen terug en verviel Duitsland opnieuw in een periode van economische malaise. (6)

Private geldschepping vs publieke geldschepping

Ondanks het feit dat de Reichsbank een private onderneming was geworden, die tevens onder private controle stond wordt deze hyperinflatie vaak als voorbeeld gebruikt om aan te geven wat er gebeurt wanneer je de overheid geld laat creëren. De kater van de oorlog in de vorm van staatsschulden, de opgelegde herstelbetalingen en de massale speculatie tegen de Reichsmark (mede mogelijk gemaakt door de massale leningen van de Reichsbank aan diezelfde speculanten) worden vaak buiten beschouwing gelaten. Een ander veelgehoord argument is dat de Duitse overheid geld creëerde om de herstelbetalingen te kunnen doen. Deze moesten echter in buitenlandse valuta worden betaald en ook de inflatie hielp hier niet bepaald bij. (7)

Doorbreken van de renteslavernij

Nu we de Eerste Wereldoorlog en de Duitse hyperinflatie in een vogelvlucht hebben belicht is het tijd om terug te keren naar de hoofdvraag van dit artikel. Namelijk, of Hitler daadwerkelijk het geldsysteem wilde hervormen en of het floreren van de Duitse economie hier het gevolg van was.

In 1919 sloot Hitler zich aan bij de Duitse Arbeiderspartij (DAP), de voorloper van de NSDAP. Hij bezocht een bijeenkomst waar Gottfried Feder zijn monetaire visie verkondigde. Gottfried Feder was een Duitse econoom en nationaalsocialistisch politicus. Van begin jaren ’20 tot begin jaren ’30 was Feder de economische goeroe achter de NSDAP. Eén van zijn speerpunten was het doorbreken van de renteslavernij. Hij was van mening dat geld schuldvrij in omloop zou moeten worden gebracht door de staat in plaats van door private banken door middel van kredietverstrekking (lees: schuld). Feder’s monetaire visie maakte niet alleen een enorme indruk op Hitler, het werd vervolgens zelfs één van de 25 speerpunten van de NSDAP. Dit idee werd natuurlijk goed ontvangen door het Duitse volk, aangezien ze voortdurend gebukt gingen onder de enorme herstelbetalingen en rentelasten die het land werden opgelegd. (8) (9) (10)

Öffa-wissels

Een jaar voordat Hitler aan de macht kwam werden er in 1932 door de Duitse overheid biljetten in omloop gebracht, genaamd Öffa-wissels. Dit waren papieren schuldbekentenissen die werden uitgegeven door een schijnvennootschap (die dus alleen op papier bestond). De biljetten hadden een minimale looptijd van 3 maanden en een maximale looptijd van 5 jaar. Deze interne financiering werd voornamelijk gebruikt voor publieke investeringen. Het was een initiatief van Hans Luther, die destijds president van de Reichsbank was. Het inflatiespook leefde echter nog steeds onder de Duitse bevolking. Vandaar dat er maar een beperkte hoeveelheid Öffa-wissels in omloop werden gebracht. (11)

MEFO-wissels

In 1933 kwam de NSDAP aan de macht, met Hitler als aanvoerder. Om het land uit de economische malaise te trekken benoemde Hitler echter niet Feder maar de Duitse econoom Hjalmar Schacht opnieuw tot president-directeur van de Reichsbank. Dit was dezelfde persoon die in 1923 de Rentenmark had ingevoerd en daarmee de hyperinflatie wist te beëindigen. Schacht wist Hitler namelijk te overtuigen dat de bankiersindustrie (net als vandaag de dag) niet zat te wachten op de radicale ideeën van Feder, die een einde zou maken aan hun cashcow. (12) (13)

Duitsland was op dat moment zo goed als failliet. Schacht dacht daar echter anders over en trof onmiddellijk de volgende maatregelen:

1. Het stopzetten van de herstelbetalingen.
2. Diefstal en afpersing van de joden en hun eigendommen. Veel van hen werden eerst bestolen, en vervolgens gedwongen om voor niets te werken.
3. De confiscatie van buitenlandse valuta in Duitse banken.
4. Het invoeren van het Reinhartprogramma, dat voorzag in enorme werkverschaffingsprojecten en het opnieuw opstarten van de wapenindustrie,** een activiteit die door het Verdrag van Versailles verboden was.**

Het Reinhartprogramma werd gefinancierd door middel van MEFO-wissels. Deze wissels waren vergelijkbaar met de eerder genoemde Öffa-wissels. Het waren papieren schuldbekentenissen met een looptijd van 6 maanden maar konden voortdurend met 3 maanden verlengd worden en ze leverden 4% rente op. Ze werden uitgegeven door de schijnvennootschap MEFO, die op papier zogenaamd in eigendom was van vier industriële concerns en die gezamenlijk slechts 1 miljoen Reichsmark daadwerkelijk in reserve had. In 1939 was de totale waarde van alle circulerende MEFO-wissels echter opgelopen tot miljarden Reichsmark! (14)

Financiering van het Derde Rijk

De MEFO-wissels waren dus in feite niets meer dan een boekhoudkundige truc om de Duitse staatsleningen te vergroten en de wapenindustrie nieuw leven in te blazen, zonder dat dit op zou vallen. Schacht was namelijk van mening dat het herbewapenen van Duitsland niet alleen banen opleverde, maar dat het nodig was omdat de landen om hen heen zich ook aan het bewapenen waren en Duitsland zich dan niet zou kunnen verdedigen.

Op den duur was er echter niet uitsluitend sprake van herbewapenen maar werd eenvoudigsweg het hele economische beleid van de nazi’s gericht op het financieren van het Derde Rijk. Schacht wilde hier niet langer aan meewerken en weigerde op een bepaald moment om nieuwe wissels uit te geven. Dit leidde tot zijn ontslag en vervolgens werd hij in hechtenis genomen. Wat volgde was een periode van totalitaire politieke onderdrukking , racistische vervolging, genocide, bezetting van buurlanden en annexatie van aangrenzende gebieden. (15)

BIS bank

In 1930 werd in Den Haag door diplomaten en bankiers de Bank for International Setttlements_ (BIS Bank)_ opgericht. Via de BIS Bank zouden de Duitse herstelbetalingen worden gecoördineerd, met als doel om de Duitse economie niet verder te destabiliseren. De bank werd gevestigd in Bazel (Zwitserland) en groeide al spoedig uit tot een ontmoetingspunt van internationale bankiers en grote ondernemers. Nadat Hitler in 1933 aan de macht kwam stopten de herstelbetalingen en kwam er een omgekeerde geldstroom op gang, die de nazi’s voorzag van de middelen om hun oorlogsmachine op te bouwen (welke partijen er allemaal hebben meegeholpen met het financieren van de nazi’s valt buiten de scope van dit artikel). Ook tijdens de tweede wereldoorlog bleven de zakelijke contacten op hoog niveau uitstekend:

‘Voor alle financiële transacties met nazi-Duitsland kon men zich eveneens wenden tot de Bank for International Settlements in Bazel. Aan de nauwe Amerikaans-Duitse samenwerking binnen de BIS kwam ook na Pearl Harbor geen einde. De BIS was het centrum van een spinnenweb van geallieerde bankiers, bedrijven en advocaten en van hun Duitse tegenhangers. Tot die laatste behoorden hooggeplaatste nazi’s , inclusief kopstukken van de SS. _Terwijl de soldaten van hun respectievelijke landen elkaar op alle fronten genadeloos aan het afslachten waren, konden bankiers, industriëlen en politici het opperbest en in alle rust met elkaar vinden in het neutrale en geëvacueerde Bazel (Zwitserland)_. (16)

De zogenaamde Man of the Year

In 1938 werd Hitler door Time Magazine uitgeroepen tot Man of the Year. Hij was dé man die voor een economisch mirakel in Duitsland had gezorgd. Tussen 1932 en 1936 daalde de werkloosheid in nazi-Duitsland van 6 miljoen tot 800.000 werklozen. (14) Tegelijkertijd steeg het bruto binnenlands product met 50%. Wat hier echter niet bij werd verteld is, dat dit een economie was die enkel draaide op oorlogsvoering en die alleen mogelijk werd gemaakt door de boekhoudkundige truc van Schacht. Ik hoop dan ook dat dit artikel duidelijk maakt dat het niet Hitler was die de geldhervormer was, maar Feder. Wat ze wel met elkaar gemeen hadden is dat ze beide antisemiet waren.

Een nieuw internationaal financieel systeem

Zowel bij de Eerste Wereldoorlog als bij de Tweede Wereldoorlog begon Amerika pas mee te vechten aan het einde van beide oorlogen.Tijdens beide periodes exporteerde Amerika dan ook allerlei grondstoffen die de oorlogvoerende landen nodig hadden voor hun wapenindustrie. Al deze landen betaalden Amerika met goud aangezien er nog sprake was van een goudstandaard voor de internationale handel. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog bezat Amerika 2/3 van al het goud op de wereld en werd er besloten om over te gaan op een nieuw internationaal geldsysteem, het Bretton Woods systeem. (17) Meer informatie hierover kun je lezen in mijn artikel Bretton Woods, de petrodollar en The Big Reset.

1. http://www.youtube.com/watch?v=HrWgi6JVsd0
2. The Lost Science of Money (Zarlenga)
3. http://www.postkoets.nl/artikelen/inflatie.html
4. http://www.dub.uu.nl/artikel/column/lichtpuntje.html
5. http://nl.wikipedia.org/wiki/Dawesplan
6. http://nl.wikipedia.org/wiki/Young-Dawes_pact
7. The Lost Science of Money (Zarlenga)
8. The Lost Science of Money (Zarlenga)
9. http://realcurrencies.wordpress.com/2013/09/16/hitlers-finances-and-the-myth-of-nazi-anti-usury-activism/
10. http://nl.wikipedia.org/wiki/Gottfried_Feder
11. http://en.wikipedia.org/wiki/Oeffa_bills
12. http://en.wikipedia.org/wiki/Mefo_bills
13. http://realcurrencies.wordpress.com/2014/01/21/hitlers-finances-schacht-in-his-own-words/
14. http://www.express.be/business/nl/economy/hoe-rekende-nazi-duitsland-begin-jaren-dertig-af-met-de-massale-werkloosheid/178795.htm
15. http://nl.wikipedia.org/wiki/Nazi-Duitsland
16. Big Business met nazi-Duitsland (Jacques Pauwels)
17. http://www.youtube.com/watch?v=wD3KYlpE2lk