Publieke vs. private geldschepping

In elke economie dient er een instituut te zijn dat de geldscheppende macht bedient. Die macht ligt nu bij commerciële banken, die nieuwe bankdeposito’s creëren wanneer zij leningen verstrekken (merendeel voor speculatieve doeleinden en vastgoedbubbels). Tegenstanders van geldcreatie door de overheid komen vaak met het argument dat die overheid ons “meteen in een hyperinflatie zou storten”. Men refereert daarbij aan Zimbabwe en de Weimarrepubliek.

Het Cato Institute deed als eerste daadwerkelijk onderzoek naar alle 56 hyperinflaties uit het verleden en concludeerde dat deze enkel en alleen voorkomen in uitzonderlijke omstandigheden. Er is een externe oorzaak, zoals oorlog, herstelbetalingen, of een verlies van de grootste productieve sector in het land. Ze zijn dus niet het resultaat van politici die de geldpers aanzetten vlak voor een verkiezing. Een Reuters journalist vatte het rapport destijds als volgt samen:

By looking down the list you can see what isn’t there — and, strikingly, what you don’t see are any instances of central banks gone mad in otherwise-productive economies. As Cullen Roche says, hyperinflation is caused by many things, such as losing a war, or regime collapse, or a massive drop in domestic production. But one thing is clear: it’s not caused by technocrats going mad or bad.

Een ander tegenargument dat we vaak horen is dat commerciële banken, in tegenstelling tot de overheid, beperkt zijn in hun geldscheppend vermogen. Zo legt Wim Boonstra, bijzonder hoogleraar Economische en Monetaire Politiek aan de Vrije Universiteit Amsterdam en hoofdeconoom van de Rabobank, in zijn vorig jaar verschenen boekje Geld speelt (G)een rol. Over de waarde, schepping en vernietiging van geld het geldscheppingsproces uit aan de hand van de geldmultiplicator. Onlangs verschenen publicaties van o.a. de Bank of England en kredietbeoordelaar Standard & Poor‘s wijzen echter uit dat de geldmultiplicator in praktijk helemaal niet bestaat!

Er bestaat wel degelijk het gevaar dat het instituut met de verantwoordelijkheid geld te scheppen zou kunnen profiteren van dit privilege van geldschepping. Dit is de basis voor ons argument dat de geldscheppende macht niet bij stem-afhankelijke politici of winstmaximaliserende bankiers dient te liggen, maar bij een onafhankelijk orgaan met het mandaat om inflatie laag en stabiel te houden. In tegenstelling tot het huidige geldsysteem zal na de hervorming nieuw gecreëerd geld schuldvrij in omloop worden gebracht door de op dat moment gekozen regering. De regering gaat enkel over de eerste allocatie van dit nieuw gecreëerde geld; daarna word het ONS geld.